"Ik koester het idee dat er een wederkerigheid is tussen mens en natuur: we zijn onderdeel van elkaar."
Interview Fay van der Wall | Foto Tyler Chan
(ENGLISH BELOW)
Je noemt je voorstellingen ook wel Dance Chronicles; een soort snapshot van de tijdgeest, maar ook van een fase in je leven. Is dat bij deze voorstelling ook zo?
“Zeker! Mijn vorige voorstelling, Closed Eyes, ging over de vraag: waar kom je vandaan? Deze voorstelling vraagt: waar staan we in het hier en nu? En wat kunnen we doen om het beter te maken in de toekomst? Wat dat dan is weet ik ook niet, maar ik ben er wel van overtuigd dat het nu niet zo lekker gaat.”
Wat is die tijdgeest van nu dan voor jou? Wat gaat er niet lekker?
“We zijn in een tunnelvisie van het kapitalisme terechtgekomen en dat heeft veel kapotgemaakt. Kijk naar de oorlogen, de stand van het klimaat. Maar ook hoe we succes of goede relaties definiëren. Alles wordt gevormd naar een keurslijf om het kapitalistisch systeem in stand te houden. Mijn kritiek daarop is natuurlijk niet nieuw, maar ik vind het nu wel erg urgent. De voorstelling stelt de vraag: blijven we meegaan in dit systeem dat we van jongs af aan opgelegd krijgen? Of gaan we weer luisteren naar een wijsheid die veel groter en ouder is?”
Wat bedoel je met die wijsheid?
“We zijn nu heel erg gericht op de korte termijn, op het hier en nu. En op snelle individuele bevrediging. Onze kijk op het verloop van tijd, of de betekenis van succes, is altijd lineair. Daar mag veel voor wijken. Terwijl, als je naar de natuur kijkt, is die veel meer cyclisch. Je lichaam vraagt er in bepaalde periodes van je leven om dat je je anders gedraagt. Maar we dwingen onszelf constant in hetzelfde systeem en hetzelfde ritme. Op een microniveau kun je dat als vrouw ervaren met je individuele cyclus en hormonale veranderingen. Maar je kan het juist ook veel breder trekken: naar hoe we met elkaar en met de wereld omgaan. Daarvoor zouden we veel wijsheid uit de natuur kunnen halen.”
Wat zijn je inspiratiebronnen voor dit onderwerp?
“Het boek De goede voorouder van Roman Krznaric is het eerste wat me te binnen schiet. Daarin wordt omschreven dat er stammen bestaan die minimaal zeven generaties vooruitdenken. Ze stellen de vraag: wat zou ik nu kunnen doen om te zorgen dat de generaties na mij het beter hebben? Wat moet ik nu doen of laten – bijvoorbeeld natuurlijke bronnen niet uitputten – om te zorgen dat zij daar nog iets aan hebben? Het boek omschrijft verder dat áls we al geneigd zijn om vooruit te denken, dat hooguit een jaar of honderd is. En dan ook niet met het belang van de hele gemeenschap in gedachten, maar heel klein; alleen in het belang van de overleving van jezelf en je directe nazaten.
Van de inheemse culturen in Suriname leer ik vergelijkbare lessen. Daar is het een gegeven dat je moet samenleven met de natuur en teruggeven aan de natuur. Niet alles gelijk oogsten, opeten, uitputten. Het is een bepaalde houding die je aanneemt ten opzichte van de wereld. Ik koester het idee dat er een wederkerigheid is tussen mens en natuur: we zijn onderdeel van elkaar.”
‘Het huidige mensbeeld is failliet’, las ik op de pagina van voorstelling. Dat vond ik best een stevige uitspraak.
“Dat zou ik kunnen nuanceren, maar dat wil ik eigenlijk niet, want het zet wel aan tot denken. Natuurlijk zijn er nog steeds fantastische momenten in de wereld, maar het is wel vijf voor twaalf geweest. En we zijn nog steeds niet bereid om rigoureus te breken met de manier waarop we leven. Vinden we het dan niet belangrijk genoeg om te investeren in de toekomst ver na ons? Dat zijn de overwegingen die de basis van de voorstelling vormen.”
Zie je jezelf als een activistische maker?
“Ik ben geen activist die bij alle demonstraties vooraan staat; het maken van voorstellingen is mijn vorm van protest. Ik ben een politieke maker, maar ik vind dan ook dat veel politiek is. Mijn huidige activisme zit in benoemen en bevragen, terwijl het in het verleden een stuk bozer was. In bijvoorbeeld R.I.O.T., die ik maakte tijdens en vlak na de coronapandemie, zat veel woede, frustratie en angst. Ongelijkheid en onderdrukking waren toen grotere thema’s in mijn leven. Dat vind ik nog steeds belangrijk, maar nu richt ik me naar buiten om te vragen: wat gaan we doen? Dat vind ik spannend, want ik wil niet pretenderen dat ik weet hoe we moeten leven. Maar ik vind dat de rol van de kunst is om vragen te stellen, niet om de waarheid in pacht te hebben.”
In deze voorstelling combineer je dans, performance, spoken word en livemuziek; meer dan ooit combineer je al die vormen. Ben je dan nog wel choreograaf?
“Ik houd van bewegende lichamen. Dat zal voor mij altijd de kern zijn van een voorstelling, de kern van mijn taal. Maar de nadruk ligt steeds meer op het vertellen van verhalen. Steeds weer zoek ik naar de vormen die ik nodig heb om dat verhaal zo mooi en rijk mogelijk te vertellen. In de toekomst zou ik net zo goed weer een keer terug kunnen gaan naar louter dans. Maar ik vind dat het gebruik van de verschillende media een poëzie kan toevoegen, als het lukt om dat in de juiste verhoudingen bij elkaar te krijgen.”
Je werkt samen met de beeldend kunstenaar Geert Mul, hoe kwam dat tot stand?
“De voormalig directeur van kunstplatform V2_, Michel van Dartel, gaf me deze tip. In het Stedelijk Museum in Schiedam ben ik zijn werk gaan bekijken, en dat beviel me. Toen zijn we in contact gekomen. Tijdens een lunch klikte het goed – dat is zo belangrijk, zo’n klik. We hebben beiden een fascinatie voor de natuur. Bij hem uit zich dat in een technologische vertaling van de natuur. Hij laat de computer nieuwe natuur creëren. Niet door AI, maar op een eigen manier. Ik vind zijn beeldtaal heel mooi en het is een spannende zoektocht om te kijken hoe we alles laten samenwerken.”
Wat kan het publiek verwachten van deze voorstelling?
“De voorstelling is heel beeldend, met veel verschillende sferen. Soms actief en heftig, soms verstild en klein. Filmisch ook, met veel ruimte voor visuele input. De band HAYP zorgt voor livemuziek, dat betrekt je gelijk bij de voorstelling. Dat vind ik belangrijk, dat je voelt dat we het daar live aan het doorleven zijn. Danser Dylan Kuyper speelde de hoofdrol in mijn vorige voorstelling en hij is weer terug. Verder heb ik voor het grootste deel een nieuwe cast. Dat is een uitdaging aan mezelf. Meer dan ooit ben ik op zoek gegaan naar de vertelkracht van dansers, meer dan een specifieke stijl van dansen. Dat heeft me een breed scala aan getrainde individuen opgeleverd.”
Wat hoop je dat mensen straks denken of voelen als ze de zaal uit lopen?
“Ik wil uitnodigen tot nadenken over hoe we het anders kunnen doen. Wat is jouw aandeel in de wereld zoals die nu is, en wat zou jouw aandeel kunnen zijn in de verandering? Als mensen erover nadenken hoe zo’n andere wereld er uit zou kunnen zien, is dat een stap in de goede richting.”
Alida Dors talks about the principles, creative process, and sources of inspiration behind her new production: (Sur)render.
You often refer to your productions as Dance Chronicles—a kind of snapshot of the spirit of the times, but also of a phase in your life. Is that the case for this production as well?
“Absolutely! My previous production, Closed Eyes, explored the question: where do you come from? This one asks: where are we right now? And what can we do to make things better in the future? I don’t claim to have the answers, but I am convinced that things are not going well as they are.”
What isn’t going well?
“We’ve ended up in a capitalist tunnel vision that has destroyed so much. Look at the wars, the state of the climate. Even how we define success or meaningful relationships—it’s all molded into a framework that sustains the capitalist system. My critique isn’t new, of course, but I find it increasingly urgent. The production poses the question: do we continue to follow this system that has been imposed on us since childhood? Or do we start listening again to a wisdom that is much greater and older?”
What do you mean by that wisdom?
“We are extremely focused on the short term, on the here and now. And on instant personal gratification. Our perception of time and success is always linear, and everything must yield to that. But if you look at nature, it operates in cycles. At different times in your life, your body asks you to behave differently. Yet we keep forcing ourselves into the same system and rhythm. On a micro level, women experience this through their individual cycles and hormonal changes. But you can expand this idea much further—to how we interact with each other and the world. We could learn a great deal of wisdom from nature.”
What are your sources of inspiration for this theme?
“The first thing that comes to mind is the book The Good Ancestor by Roman Krznaric. It describes how certain tribes think at least seven generations ahead. They ask: what can I do now to ensure future generations have a better life? What should I do or refrain from doing—such as depleting natural resources—so they can still benefit from them? The book also explains that when we do think ahead, it’s usually no more than a hundred years, and even then, it’s often with a focus on personal survival rather than the well-being of the entire community.
I’ve learned similar lessons from Indigenous cultures in Suriname. There, it’s a given that you must live in harmony with nature and give back to it. You don’t just harvest everything at once, consume it, and exhaust resources. It’s a mindset, a way of engaging with the world. I cherish the idea that there is reciprocity between humans and nature: we are part of each other.”
On the production’s page, I read the statement: "The current view of humanity is bankrupt." That struck me as a bold claim.
“I could soften that statement, but I actually don’t want to, because it forces people to think. Of course, there are still wonderful moments in the world, but we’ve already passed the eleventh hour. And we still refuse to break away from the way we live. Do we not care enough to invest in a future far beyond ourselves? These are the considerations at the heart of the production.”
Do you see yourself as an activist artist?
“I’m not an activist who stands at the front of every protest—I express my protest through my productions. I am a political creator, but I also believe that a lot of things are political. My current activism is about naming and questioning issues, whereas in the past, it was much angrier. For example, R.I.O.T., which I made during and just after the COVID-19 pandemic, was filled with anger, frustration, and fear. At that time, inequality and oppression were dominant themes in my life. They still matter to me, but now I’m looking outward and asking: what are we going to do? That’s a challenging position because I don’t want to pretend I have all the answers. But I do believe that the role of art is to ask questions, not to claim the truth.”
In this production, you combine dance, performance, spoken word, and live music—more than ever before. Are you still a choreographer?
“I love moving bodies. That will always be at the core of my productions, the essence of my language. But increasingly, my focus is on storytelling. I continually search for the forms I need to tell a story as beautifully and richly as possible. In the future, I could just as easily return to purely dance-based work. But I believe that using different media can add poetry to a production—if you manage to find the right balance.”
You’re collaborating with visual artist Geert Mul. How did that partnership come about?
“Michel van Dartel, the former director of the V2_ art platform, recommended him to me. I went to see his work at the Stedelijk Museum in Schiedam and really liked it. That led to our first contact. During our initial lunch, we clicked right away—which is so important. We share a fascination with nature. For him, that translates into a technological interpretation of nature—he uses computers to create new forms of nature. Not through AI, but in his own unique way. I find his visual language beautiful, and it’s been an exciting process to figure out how to make all the elements work together.”
What can the audience expect from this production?
“It’s highly visual, with a wide range of atmospheres. At times active and intense, at other moments still and intimate. It’s cinematic, with a strong focus on visual storytelling. The band HAYP provides live music, which immediately draws you into the performance. That’s important to me—I want the audience to feel that we are experiencing this together, live. Dancer Dylan Kuyper, who played the lead in my previous production, is back. The rest of the cast is mostly new, which was a challenge I set for myself. More than ever, I sought dancers with strong storytelling abilities rather than a specific dance style. This has given me a diverse cast of highly trained individuals.”
What do you hope people will think or feel when they leave the theater?
“I hope to inspire reflection on how we can do things differently. What is your role in the world as it is now, and what could your role be in making change happen? If people leave the theater thinking about what a different world could look like, that’s already a step in the right direction.”