Vrouwelijke energie in een dwarsdoorsnede van de tijd

Met haar nieuwe voorstelling Primisi nodigt artistiek directeur, theatermaker en choreograaf Alida Dors bij Theater Rotterdam uit tot beweging en liefde voor jezelf. Ze vertelt over haar inspiratie en de krachtige boodschappen die ze heeft voor theaterbezoekers- en collega’s. 

“Primisi is een samenvoeging van de Surinaamse woorden premisi -wat toestemming betekent- en prisiri -wat feest of feestelijk betekent. Het staat voor toestemming hebben, toestemming geven om feestelijk los te laten van datgeen ons niet meer dient” legt Alida uit. “Dat relateer ik aan zelfliefde en jezelf toestemming geven om zichtbaar te zijn, om transparant te zijn en liefde te kunnen geven en ontvangen.” Ze koos voor het Surinaamse woord, omdat haar eigen culturele achtergrond Surinaams is, maar het heeft ook een spirituele betekenis. Alida: “Mijn voorouders hebben ervoor gevochten om vrije nazaten te hebben. Wij als generatie moeten onszelf daarom juist toestaan, om zelfliefde te omarmen ten volste te leven; niet vanuit lijden en de overdracht van pijn en frustratie die onze voorouders hebben meegemaakt door de generaties heen. Want onze voorouders hebben niet gevochten voor een leven vol rouw, zij hebben dat gedaan zodat wij kunnen zijn wie we zijn.”

Universele onderwerpen
Voor haar vorige voorstelling bij Theater Rotterdam, RIOT, vond Alida inspiratie in de actualiteit. Dat is kenmerkend voor haar werkwijze, legt ze uit: “Mijn voorstellingen noem ik ook ‘dance chronicles’, omdat het een soort dwarsdoorsnede is van een moment in de tijd. Ik onderzoek hoe ik me daar vanuit mijn perspectief toe verhoud. Dat begint vaak met iets individueels en dat vertaalt zich vervolgens naar het niveau van mijn artistieke crew. Van daaruit volgt een vertaling naar meer universele onderwerpen.” In het geval van Primisi zag Alida dat in haar eigen leven het steeds belangrijker werd om bewust voor zichzelf te zorgen. “Juist nu het leven zo druk is geworden met werk, gezin, familie en vrienden en de stad waarin we leven is het belangrijker om me af te vragen wat ik zelf nodig heb om daarin goed te functioneren, en ook te reflecteren waar ik zelf aan kan werken. In een breder perspectief op de wereld zie ik dat ook terug. Er is zo veel aan de hand, er is zo veel aan het verschuiven en er vinden onverwachte crisissen plaats. Hoe zorgen we er dan voor dat we niet verharden? Ik ben er namelijk van overtuigd dat zachtheid, empathie en liefde meer opleveren dan terugtrekken en verharden.”

Uit de comfortzone
Bij elke voorstelling die ze maakt, zoekt Alida uit welke disciplines het beste kunnen helpen bij het vertolken van het thema. Zo heeft ze er dit keer voor gekozen om te werken met vier live muzikanten, zes dansers en een zangeres. De dansers zijn zowel mensen waarmee ze al langer werkt, als nieuwkomers. Alida: “In de selectie was het voor mij leidend dat het dansers zijn vanuit verschillende culturele achtergronden, om duidelijk te maken dat ik niet een Surinaams verhaal wil vertellen, of een Caribisch ritueel wil ensceneren. Het zijn dansers die in staat zijn om te transformeren en daarvoor moet je durven los te laten, misschien wel even ‘lelijk’ durven zijn. Kwetsbaar te zijn, uit de comfortzone stappen en vertrouwen op de steun van de mensen om je heen.” 

Donkere kracht
Ze benoemt vrouwelijke energie als een leidraad in de voorstelling; niet alleen van vrouwelijke dansers, maar ook van mannen die zich met het vrouwelijke kunnen identificeren. Ze legt uit wat dat voor haar betekent: “Ik wil graag voorbij clichés als ‘verbindend’ en ‘zorgdragend’. Zelf durf ik steeds meer te omarmen dat het een donkere kracht mag zijn; een scheppende kracht, die kan baren en leven geven, maar dat ook weer kan stoppen. En als je het loskoppelt van mythologie, gaat het erom dat vrouwen ook 

‘bitchy’ mogen zijn, zichzelf op de voorgrond mogen zetten op een manier de we soms nog als mannelijk zouden beschouwen. Dat mogen we omarmen, dat maakt ons completer en menselijker.” 

In het moment
De bezoeker van Primisi kan een feest van livemuziek, soms opzwepende en soms minimalistische dans en poëtische scenes verwachten. Doordat de muziek ter plekke gespeeld wordt, is er ruimte voor interactie met de dansers en zal iedere voorstelling net even anders en daarom uniek zijn. Alida: “Het ondersteunt het gevoel van in dat ene moment zijn, dat past goed omdat je het kan zien als een soort ritueel. Niet dat we een bestaand ritueel uitvoeren of iets specifieks oproepen, maar de setting doet eraan denken. Naast de drummer, basgitarist, gitarist en een elektronisch muzikant hoor je in Primisi ook een zangeres. Zij zal niet alleen zingen, maar ook spoken word teksten van onder andere de recent overleden zwarte queeractivist en auteur bell hooks vertolken.”

Bewegen naar een diverse toekomst
De krachtige boodschappen van Alida kon je het afgelopen jaar niet alleen in haar voorstellingen terug horen; ze werd ook gevraagd om zowel de Staat van het theater als de Staat van de dans uit te spreken. Zo’n staat kun je zien als een soort troonrede van Prinsjesdag, maar dan voor de theater- en danssector: hoe staat het ervoor? Alida: “Ik werd gevraagd een analyse te maken van de sector en mijn bevindingen te delen. Het is voor het eerst geweest dat één persoon beide staten deed in een jaar, maar ik vond het ergens wel logisch. Ik ben een kind vanuit de dans, maar voor mij stopt de artistiek taal daar niet. Ik ben meer hybride en maak combinaties naar hartenlust. En ik werk als maker sowieso interdisciplinair; voor mij bestaat er niet meer zo’n onderscheid. Het was spannend om het allebei te doen, maar ik wist dat ik over beiden iets te zeggen had.” Voor de sector als geheel pleitte Alida voor de noodzakelijke en meer vlotte beweging naar een diversere toekomst, en specifiek voor de dans voor meer nieuwsgierigheid en openheid. “Beiden zijn nodig om ons inhoudelijk te versterken, maar ook omdat het past bij de wereld waarin we leven.” Met Primisi voegt Alida daad bij woord: “De voorstelling nodigt uit om je reflexen die je niet meer helpen los te laten en geeft de toestemming om te bewegen naar een nieuwe fase in je leven, ook al is dat spannend.” 

Kijk voor informatie & kaarten op: tr.nl/primisi

Een interview door Fay van der Wall